Κρυοσυντήρηση ωαρίων. Όταν η ανάγκη για μητρότητα νικάει τον χρόνο.
Γράφει ο
Βασίλης Κελλάρης
Μαιευτήρας-Γυναικολόγος
Ειδικός στην Υποβοηθούμενη Αναπαραγωγή
Μονάδα ΥΓΕΙΑ IVF ΕΜΒΡΥΟΓΕΝΕΣΙΣ
Μία διαφορετική οπτική στον τρόπο με τον οποίο μία νέα γυναίκα μπορεί να «διαχειριστεί» τη γονιμότητά της έρχεται να δώσει τα τελευταία χρόνια η μέθοδος της κρυοσυντήρησης ωαρίων. Για ποικίλους λόγους, η ανάγκη για τεκνοποίηση δε συγχρονίζεται πάντα με τη δυνατότητα μίας γυναίκας να συλλάβει ή να αναλάβει τον ρόλο της μητρότητας. Πλέον όμως ο χρόνος δε φέρνει εμπόδιο στη μητρότητα και η γυναίκα έχει την επιλογή να συντηρήσει τη γονιμότητά της, έως ότου της δοθεί η δυνατότητα να βιώσει το ρόλο της μητέρας.
Κάθε γυναίκα γεννιέται με ένα συγκεκριμένο αριθμό ωαρίων στις ωοθήκες της, με την ηλικία όμως ο αριθμός τους και η λειτουργικότητά τους μειώνονται σταδιακά. Ας λάβουμε υπόψη και το γεγονός ότι σε μεγάλες ηλικίες αυξάνονται και οι πιθανότητες εμφάνισης γενετικών ανωμαλιών.
Με σύγχρονες και αξιόπιστες μεθόδους μπορεί να πραγματοποιηθεί επιτυχώς εκτίμηση του ωοθηκικού αποθέματος και στην περίπτωση που το αποτέλεσμα δεν είναι ικανοποιητικό η γυναίκα μπορεί να οδηγηθεί στην απόφαση να καταψύξει τα ωάριά της.
Στη διαδικασία μπορούν να καταφύγουν ακόμα και γυναίκες με ικανοποιητικές «αποθήκες» ωαρίων, εξαιτίας διάφορων συνθηκών στην προσωπική τους ζωή. Αρχικά η μέθοδος αναπτύχθηκε προκειμένου να βοηθήσει γυναίκες οι οποίες ήρθαν αντιμέτωπες με τον καρκίνο στην αναπαραγωγική τους ηλικία. Όπως είναι γνωστό, τα περισσότερα χημειοθεραπευτικά φάρμακα αλλά και οι ακτινοθεραπείες επηρεάζουν τη λειτουργικότητα των ωοθηκών, με φυσικό επακόλουθο τη διαταραχή ή ακόμα και τη διακοπή του εμμηνορυσιακού κύκλου μετά το πέρας της θεραπείας. Η λήψη και κρυοσυντήρηση ωαρίων πριν την έναρξη των θεραπειών αποτέλεσε σωτήρια λύση, δεδομένου ότι μπόρεσε να δώσει την ευκαιρία εγκυμοσύνης μετά την επιτυχή ολοκλήρωση της αντικαρκινικής αγωγής.
Από την άλλη, εξαιτίας του τρόπου με τον οποίο διαμορφώνονται οι ατομικές ανάγκες και προτεραιότητες στη σύγχρονη καθημερινότητα, το φαινόμενο αναβολής της τεκνοποίησης παρουσιάζει αυξητικές τάσεις. Η ολοκλήρωση των προσωπικών στόχων όπως οι σπουδές και η διαρκής κατάρτιση ή η ανάγκη για επαγγελματική πρόοδο και καταξίωση, αποτελούν συχνά αιτία αναβολής των προσπαθειών για τεκνοποίηση. Και εδώ η κρυοσυντήρηση των ωαρίων μπορεί να αποτελέσει μία ασφαλή επιλογή για τη διατήρηση της γονιμότητας. Αντίστοιχη ανάγκη μπορεί να προκύψει εξαιτίας οικονομικών λόγων, αλλά και απουσίας συντρόφου σε νεαρή ηλικία ή ενός πρώιμου χωρισμού. Τέλος, γυναίκες με οικογενειακό ιστορικό πρόωρης εμμηνόπαυσης θα πρέπει επίσης να εξετάσουν το ενδεχόμενο της κρυοσυντήρησης των ωαρίων τους.
Η μέθοδος της κρυοσυντήρησης ωαρίων έχει παρουσιάσει συναρπαστικά βήματα τα τελευταία χρόνια. Αν και συνήθως απαιτείται ορμονική διέγερση των ωοθηκών για πολλαπλή παραγωγή ωαρίων, η διαδικασία είναι δυνατό να πραγματοποιηθεί και σε φυσικό κύκλο, ενώ για γυναίκες με πολυκυστικές ωοθήκες συλλέγονται ανώριμα ωάρια. Για την επιτυχία της μεθόδου συνίσταται η κρυοσυντήρηση τουλάχιστον 10 ωαρίων (δεδομένου ότι κατά την απόψυξη χάνεται ένα ποσοστό της τάξης του 10% των κατεψυγμένων ωαρίων), ενώ η μέθοδος παρουσιάζει μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα όταν η λήψη ωαρίων πραγματοποιείται σε νεαρότερες ηλικίες, ιδανικά από τα 25 έως τα 35 έτη.
Το τελευταίο επίτευγμα στο κεφάλαιο «κατάψυξη ωαρίων» αποτελεί η μέθοδος της υαλοποίησης (vitrification). Η μέχρι προσφάτως εφαρμοζόμενη μέθοδος της αργής ψύξης δημιουργούσε προβλήματα στη συντήρηση των ωαρίων εξαιτίας των σχηματιζόμενων κρυστάλλων και επομένως επηρέαζε την ποιότητά τους. Αντίθετα η υαλοποίηση, κατά την οποία τα ωάρια υποβάλλονται σε ταχεία ψύξη (περίπου 70.000 φορές πιο γρήγορα), διασφαλίζει καλύτερης ποιότητας ωάρια και συνεπώς κατά πολύ βελτιωμένα ποσοστά επιτυχούς γονιμοποίησης μετά την απόψυξή τους (ποσοστό επιβίωσης μετά την απόψυξη που ξεπερνά το 90%, έναντι του 60%-90% που είχε καταγραφεί με την προηγούμενη μέθοδο). Επιπλέον, η μέθοδος έχει εκτοξεύσει τα ποσοστά ομαλής εμβρυικής ανάπτυξης.
Τεκμηριωμένες επιστημονικές μελέτες έχουν δείξει ότι η μέθοδος είναι ασφαλής και δεν παρουσιάζει διαφοροποιήσεις στα ποσοστά γενετικών ανωμαλιών, ενώ τα περισσότερα από 6.000 υγιή μωρά που έχουν γεννηθεί μέχρι σήμερα σε όλον τον κόσμο μετά από τεχνητή γονιμοποίηση αποψυγμένων ωαρίων αποτελούν την ελπίδα για πολλές σύγχρονες γυναίκες. Η εκτεταμένη έρευνα και η διαρκής παρακολούθηση των αποτελεσμάτων της μεθόδου, αλλά και ο προσδιορισμός των περιορισμών που μπορεί να προκύπτουν σε κάθε περίπτωση είναι απαραίτητα προκειμένου να διασφαλιστούν η αποτελεσματικότητα και η συνεχής βελτίωση των διαδικασιών στα επόμενα χρόνια.